afiliatàre , vrb: afiliotare Definition
fàere fine, acabbare impresse de fàere una cosa, nau sèmpere però po candho no si faet
Synonyms e antonyms
atoliare,
spodhai
Sentences
no ndhe afiliotat nudha ◊ si est murrunzadu cun su sótziu ca cussu de cosa no ndhe afiliotat mai ◊ a candho a ti afiliotare bi ndhe cheret!…
Translations
French
se dépêcher
English
to hurry up
Spanish
darse prisa,
despachar
Italian
sbrigarsi
German
sich beeilen.
ilboligàre , vrb: ilvoligare,
irbodhiare,
irbolicare,
irboligare,
irvolicare,
isbodhiare,
isboligare,
isvodhiare,
isvoligare,
ivoligare,
sbodhiai Definition
apèrrere, istèrrere una cosa imbodhigada o fata a lómboru (o a lobos); foedhare de una chistione coment’e ispiegandhodha; rfl., nau de sa manera de fàere sa cosa, fàere impresse, cun lestresa, cun coidau
Synonyms e antonyms
illorigare,
ispirigare,
istèrrere,
istròbere,
istrobillai,
spodhai
/
acoidai,
ispontziai
| ctr.
allomborae,
imbodhiai
/
istentare
Sentences
at isvoligadu s'atzola ◊ si nche at irbolicau sa fardeta ◊ est pensandhe a comente irboligare su filu de sa vida sua
2.
aiat in mente de fàghere unu discursu difítzile e isvoligadu cun chentu lemas, ma posca at timidu chi l'apataiant in calchi modu cun su professore
3.
si no t'irbóligas ti lasso e mi che andho! ◊ cheret chi nos isvodhiemus si cherimus fàghere a tempus! ◊ bi sunt cudhos chi pro s'irboligare de chistiones e pilisos truncant in curtzu: si fuint!◊ cosa de nudha a l'irbolicare sa pràtica de un'amicu suo in ufíssiu!…
Translations
French
dérouler,
démêler,
déployer,
se dépêcher
English
to unwind,
to roll into a ball,
to lay,
to hurry up
Spanish
devanar,
extender,
darse prisa
Italian
svòlgere,
dipanare,
distèndere,
spicciarsi
German
abwickeln,
ausbreiten,
sich beeilen.
ipigiàre , vrb: ispiciare Definition
fàere impresse, mescamente fàere impresse is fainas
Synonyms e antonyms
achipire,
afiliatare,
atoliare,
ispicire,
spodhai
/
ghilghisare
Sentences
fit unu cadarone nemmancu bonu a ispiciare sas fainas de maridu in su letu (Ptz.Mura)◊ non est una faina de ispiciare impresse
Etymon
itl.
spicciarsi
Translations
French
se dépêcher
English
to finish off
Spanish
despachar
Italian
sbrigare
German
leisten,
schaffen.
mòere , vrb: mòfere,
mòghere,
mòvere,
movi,
mòviri Definition
cambiare posidura, portare de unu logu o tretu a un'àteru, murigare; fàere cambiamentu, abbiare unu dolore; tzucare, rfl.pònnere in camminu, fàere viàgiu; fàere impresse / ind. pres. 3ˆ p. sing. mofet, moghet; cong. 2ˆ p. pl. moghetzas, movetzas; pps. móvidu, mófitu, mófiu
Synonyms e antonyms
irmoventare
/
andai,
bènnere,
caciare,
cambiai,
suncai,
tocai 1
/
coidai
| ctr.
firmai
Idioms
csn:
mòviri s'istògumu = buluzare, fàghere a gana mala; movirisí po ternura = àere dolu, fàghere làstima; èssere a su moe moe = moindhe, pagu frimmu, candho goi candho gai; moindhe (nau de cosa chi si movit cun fuliesa manna) = frusiendi (bíere "múere")
Sentences
moe cussa pedra! ◊ sa pudheca est maseredha, mancu si movit candu dha tocas! ◊ su cane est moindhe sa coa ◊ moediche dae cue! ◊ non cherzo andhare in ancas chi mofent pro abbitúdine (L.Loi)◊ boe betzu, isfinidu, fadicadu, no si mofet ◊ a sa cosa prantada li cheret móida sa terra ca creschet de prus ◊ scerada est sempri crocada, non si podit movi, mancu pesai de su letixedhu ◊ no bos moghezas finas chi torro!
2.
sa borta chi mi funta móvius is genugus fui abarrada sétzia unas cantu diis ◊ su tempus est móvidu, est moindhe ◊ no lu moent nen diàulos e nen santos candho si che tzacat un'idea in conca! ◊ sas berbeghes cherent móidas a pàschere
3.
moe cun megus a cumandhu! ◊ mira ca soi fendi sa lómpia agante de Luiginu, po intendi si cras movit a Castedhu ◊ de meriadorzu movet su masone in paschimenta ◊ arguai a tibe chi ti mogas!
4.
zuto una dente a su moe moe: at a èssere menzus chi mi ndhe la feta tirare ◊ ti as a mòere carchi dente manighendhe cussa peta tosta!
5.
mòfeti, sinono torrat a rosinare e nos infundhimos! ◊ mòedi, mih, ca no bi at ora! ◊ toca movidindi ca tèngiu fàmini!
Etymon
ltn.
movere, moere
Translations
French
bouger,
remuer,
déplacer,
détourner (dissuadere),
se dépêcher
English
to move,
to shift
Spanish
mover,
desplazar,
moverse,
darse prisa
Italian
muòvere,
movimentare,
spostare,
smuòvere,
sbrigarsi
German
bewegen,
versetzen,
umstellen,
verrücken,
aufbrechen,
sich beeilen.
remenàre , vrb: reminare,
riminare Definition
giàresi a fàere, mòvere, andhare in crica de fàere, cricare de coitare, pònnere contivígiu po fàere sa cosa
Synonyms e antonyms
apichiare,
atoliare,
ghilghisare,
impiciai,
impressighinire,
isbrigai,
isvirghinzare,
reminire,
spodhai
Sentences
solu daghi s'arrejonu che torreit a su carvone resesseit a si reminare in su de nàrrere e a ispiegare pilu pilu comente si faghiat ◊ mi frimmo e bido duos reminendhe de si acostare a nois in disizu ◊ faghiant sas laoreras a su rémina rema cun fadiga (Grolle)◊ chin su casifítziu prenu si deviat reminare ◊ li fit assénnita chin su chicaju e si no si fit reminata a nche brincare sa gianna l'aiat sinnata male
Translations
French
se dépêcher,
s'appliquer
English
to devote oneself,
to hurry up
Spanish
darse prisa,
entregarse
Italian
sbrigarsi,
impegnarsi
German
sich bemühen.